Hiriari izena eman dion dorretxe hau Pedro Ibañez de Aulestiak berreraiki zuen 1456. urtean,
, hainbat bandokide ezkutatzearen aitzakiatan, 1451. urtean erre ostean.Kalitate handiko eraikuntza dugu. Gaur egun fatxada ez du oso agerian, hainbat elementu gehitu baitzaizkio kanpoaldetik.
da. Bere hormek, 1,90 metroko lodiera dute eta kararrizko harlanduz eginda daude.Barnealdeak hiru altuera ditu, eta egitura egurrezko zutabe eta habez eginda dago. Etxeko sarbidea,
, beheko plantan zegoen garai batean, baina gaur egun itxita dago. Horren ordez, beste bi sarbide egin dizkiote.Erdiko plantan sukaldea eta logelak zeuden. Azkenengoan gela zabal bat zegoen, mainel bidez elkartutako bao puntadunek argiztatua, eta bao hauetariko baten akaberan
. Azken solairu honen goiko aldean harburu-ilada dago bistan.Ez da herriko dorretxe bakarra. Garai batean dorretxe eta oinetxe ugari zegoen
.Eraikuntza sinplekoa,
dela uste da.
Izatez dorretxea zen. Hutsuneen banaketa simetrikoa duen
plazara begira dago, eta etxebizitza, eraikuntza gotikoa zegoen lursailean dago eraikita.Bi sarbide ditu, itxura
biak.
San Juan Bataiatzailearen elizaren atzealdean dago. Gauzarik interesgarrienen artean, fatxada du aipagarri. Izan ere, aldaketa asko jasan dituen arren,
Behe Erdi Aroko dorretxeak eta zenbait baserri gotiko gogora arazten dituen atari zorroztua mantentzen du oraindik. Dobela handiak ditu eta trapezio itxurako giltzarria.Ezkerraldeko balkoi txikiak
du eta gezileihoak gotikoak dira.Argazkian, Argiñena
.Aulestiko parrokia, gaur ezagutzen duguna,
bitartean eraiki zela ageri da idatzietan. Lehengo parrokia, Murelagako San Juan Burumoztuaren ermitan zegoen, Ibarrola auzoan, Murla izenez ezagutzen den tokian, hain zuzen ere. 1640 urtean aldatu zituzten parrokia berrira bataioetarako ur bedeinkatuaren ontzia eta pontea eta sagrarioa.136 oin dauzka luzean eta 71 zabalean. Oizko kararriaz egindako 6 zutabe lodi ditu gangei eusteko, eta hiru nabetan banatuta dago.
zabalak elizaurrea hartzen du. Lodia eta sendoa da.
Bost kanpai ditu, horietako bat Belen kanpaia deitzen da. 1626ko uztailaren 28an,
baimenaz beste fraile gotzain batek bedeinkatua. Kanpai hau trumoi eta ekaitzetan jotzen da, konjuroak egitean. Horrez gain bazuen beste zeregin bat ere: emakumeren bat erditzeko zegoenean, une larri horiek ondo igarotzeko eta zetorrena osasunez etortzea eskatzeko jotzen zen. Bertako tabernakuloa aulestiar tailagile ospetsu eta ezaguna zen Martin Basabek egin zuen.da, parrokia berria egitean, etxe biren artean eztabaida gogorrak egon zirela, haren aurrealdea nora begira egin behar zen ados jarri ezinik.
Ibañez-Aldekoatarrak oraintxe dagoen moduan egitea nahi zuten, baina Gorordo etxekoek, Argiñena etxekoek, euren etxeari begira egiteko eskatzen zuten. Itxuraz lurren gorabehera ere bazebilen tartean. Azkenean
jauna bitartean sartu eta gaur dagoen eran egitea lortu zuen.Donibane edo Murlelagako San Juanen hurrengo,
. Malats auzoan dago, eskualdeko nekazaritzako etxe zaharrenetakoak dauden inguruan (Beti, Beti goikoa eta Artiz baserriak, esate baterako), baserrien gunetik oso hurbil.harriolen gibelean kokatzen da, itsas neurria baino 280 metro gorago.
Artez inguratutako baseliza gotiko hau Erdi Aroaren bukaeran eraikia da, eta
ditu ate-leihoetan. Teilatua bi uretakoa da. Honen gainean, harrizko ezpatari txikia dago.Badirudi ermita hau behin baino gehiagotan erre dela. Eliza barruan, aurre-aurrean, horma zurian gurutze bat dago, aldare-mahaiaren gainaldean. Bertako santuaren irudia hegal batean ipinita dago eta ez dago beste irudirik.
, eta gezileiho itsua. Aspaldi, Jasokundearen aurreko astelehenean, baselizara erreguka joan ohi ziren eta bertan ura eta gatza bedeinkatzen zituzten. Soroetan gurutzeak ipintzen ziren eta ur bedeinkatua zabaltzen zen soroz soro. Jaia azaroaren 11n izaten da, baina jai egunaren hurrengo larunbatean ospatzen da bertako eguna.Garai bateko parrokia zena. Hemendik aldatu ziren kaleko parrokia berrira ur-bedeinkatuaren ontzia,
14,60 metro ditu luzeran eta 8,80 zabaleran. Ez dauka kanpandorrerik eta aldare bakarra du. San Juanen burumoztua gogoratu eta gurtzen da bertan. Abuztuaren 29an ospatzen da bertako jaia. Aldarean bertan beste bi irudi daude: Herodes eta Herodiana. Hala deitzen diete.
Lehen, lo egin ezinez ibiltzen ziren haurrak ermita honetara ekartzen zituzten. Ez bakarrik bertakoak, baita inguruetakoak ere. Behar bada,
Esaten denez, ermita honetan Kristoren irudi handi bat egon zen, bai eta ere. Gaur, aldare bakarrean, esandako irudiak daude eta alboetan ingurukoen fedeak ipinitako lauki bi: Familia Sakratuarena eta Antonio deunarena.
Koruaren gainaldean, barruko aldeko horman,
dago eta harri honek gizonaren ahotsa handitu egiten duelako sinestea dago.Herriko ermiten artean
neurriz.Aulesti deituriko kalean dago, herrian bertan.
, Kristo Hila besoetan duela gurtzen da bertan.ospatzen da bertako jaia. Janariak eta bederatzi egunetan saman erabili behar izaten den haria bedeinkatzen dira egun horretan.
Batzuen ustez, neguaren eraginetarako
onena da. 23 metro ere ez ditu.Augustin Zubikarai eta Juan Fdez. Egigurenek "Aulesti" liburuan ongi diotenez, inguru zabalean, bai Bizkaian eta bai Gipuzkoan, entzute eta
dugu hau. Bertara heltzeko, batez ere igotzeko, bidea neketsua du, «baina erromes ugari ikusi izan dira gerrian argizaria lotuta zelaitik gorako bidea hartu eta gero hasten diren harrizko eskilaretan gora, batzuetan euritan, bestetan eguzki galdatan». Berrehundik gora eskailera-maila ditu bideak.Ermita bera itsas neurritik
dago. Aipatu berri dugun liburuaren egileek inguruari esaera zaharra egozten zaiola argitzen digute: «esaera da leku hartan, aintzinako jentilak, harriola bat eduki ebela eta inguruetan ezagutzen diren harri pendulak ordukoak direla».J.M. Barandiaranen esanetan, Markinako parrokia egitean
jaurtikitzen zituzten harriak. Eta inguru horretan dauden harriak ordukoak direla.Horma batean,
baten harrizko lekuan, bururik gabeko irudi bat gelditzen da.bazeukan dei berezi bat, eta ezagupideak egiteko aukerakotzat zeukaten askok. Beraz, ez da harritzekoa modu honetako kantu ugari egotea:
Jai eguna
ospatzen daToki haizetsuan dago, itsas mailatik 280 metrora, herritik pare bat kilometrora, Narea auzora doan bidean.
ospatzen da bertako jaia, San Bizente egunez.Ohitura zen lehen,
ura eta gatza bedeinkatzea.Aldare bakarra dago.
Nareatarrek 1980an berriztu zuten ermita hau .
Aulestitik Munitibarrera goazela, errepideko 42,5 kilometro inguruan, eskumako bidea hartu eta tontor batean,
artean dago, itsas neurritik 178 metrora. Ermita txikia da, Elizatxu kenduta, berau da txikiena. Ez du dorrerik. 1980an berriztu zuten.Lehen, urteko jaiaren ospakizunetan,
ohitura zen bertara heltzen ziren erromesei ardo zuri eta gailetak eskaintzea.Hemen ere ura eta gatza bedeinkatzen ziren, letania egunetan bertara egiten zen joanaldian, gero soroetan zabaltzeko. 1792an eraikia da, Iturrizak
aipatzen duen lez.Ermitako kanpaia barrualdean dauka. Ermitaren hegaletik
igarotzen da, bere urak Lea ibaiari ematen dizkiola.
Teilatupeko aterpetik zintzilik, . Barruko sabaiko egitura egurrezkoa du eta behea porlanez hartua.
Ermita oso antzinekoa dena zalantzarik ez dago, izan ere, elizkizunetarako objektuen artean 1648ko meza-liburu erromatarra dago eta honako inskripzioa du idatzita:
San Anton auzoan dago, Lekeitiorako norantzan 44. kilometroa pasa eta eskuma aldean, errepidearen eta Lea ibaiaren artean.
da eta estilo herrikoia du.Urtarrilaren 17an meza esaten da, San Antonio Abade egunean. Santuaren bitartekaritza
eskatzen da. Era berean, hizketan berandu hasten ziren umeen alde otoitz egiteko ohitura zegoen.Euskal Herria gurutzearen irudien zale da.
ikusten dira gure herrietan, ez bakarrik mendi-tontor eta bidegurutzetan, baita etxe eta kaleetan ere.Herri txikietan ohiturazkoa da herri sarreran gurutzetakoak hastea, hamalaugarren geldi aldia eliza aurrean lekutzeko.
, gurutze horien gurtza egin izan da. Aulestik ere baditu harrizko gurutze lodiak. Igartzen da herriko arginek eginak izango zirela, beste herri batzuetakoen trebetasun, apaindura eta txukuntasun barik.Amoroto eta Aulestiko gurutzeak oso antzekoak dira. Lodiak, betiko eginak. Noizkoak dira, ordea? Eguraldiak ilundu eta zahar itxura emanda badaude ere, badirudi
zirela egiten.dago, San Paulo deituriko ermitaren ondoan. Izugarri ederra da.
izan dute bere neurri eta antolamenduagatik eta, batez ere, zuhaitz osoak erabiliaz egina delako.
1388 urtean Ziortzako Kolejiataren korta zen.
agindu batean irakurtzen denez, urte honetan egin zen baserria. Agindu hori 1608koa da eta bertan esaten da urtero lau anega gari zor zituela.Ikusten denez, etxe hau
hamarrenak eta primiziak ematera behartuta zegoen.Egitura berezia dauka
aldetik, leihoak barruranzko zuloetan ateratakoak direlako eta bere kortaren handitasunagatik.Antza,
, gudari taldeak hemendik igarotzen zirenean, bertan geratzen ziren lotan eta atseden hartzen.
1532. urtean,
banaketan agertzen da izen hau.1549an Kortabitarte etxea
zorretan agertzen da. Eta halaxe segitzen du bi mende luzez.
urteen artean egina da.
Baserri honengatik esaten da Kortabitarte Bekoa baino
dela.1925ean erre egin zen. 32,29 hektarea dauzka, euretatik 29,11
dira.ditu etxean bertan, baina ez dira erabiltzen.
San Anton auzoan dago. Badirudi etxe hau
izan zela., baina azken 25 urteetan ez da erabiltzen.
daude Aulestin.
Bata
dago, Arteagan. Zeharo aldatuta dago gaur egun.Bigarrena, argazkikoa,
dago, Goitia baserrian. Luzaro erdi zapalduta egon zen, hain zuzen ere elurtza batean behea jo zuelako.Itxuraz jausi zena luzeagoa zen orain berriztatua agertzen dena baino. Antza, ez dauka
lehen zeukan kutsurik.Oso auzo ederra da. Beti, Beti Goikoa eta Artiz dira bertako baserririk ikusgarrienak
Sona handikoak dira
urak. 1743 urtean aurkitu zituzten.Iturrizak, bere Bizkaiko kondairan, esaten du ur hori
gertatu zela gaixo askorentzat, eta jende asko etortzen zela , batez ere uda-sasoian, ur horiek edan eta bertan atseden hartzera.Inguru hau kobaz betea dago. Aulestiko lurretan
. Jose Migel Barandiaranek Auñamendi sailean agertzen zuen bezala «jakina da Euskal Herriko toki batzuetan altxor aberatsak daudela ezkutatuta. Non dauden zehaztu barik. Hortxe dago nahaste, bakantasun eta irizpideetako ezberdintasuna. Horregatik bilatzeko gogoa eta hauek aurkitu arteko ahaleginak, bai eta horretarako kezka eta zailtasuna ere».Altxorra aurkitu edo ez,
dauka halako ezkutuzko edo misteriozko zerbait, eta Aulestin, honetan zaleak direnek, badaukate misterio hori argitu nahian ibiltzeko aukera, nahiz eta bertako leize-zuloak txikiak izan.Hona hemen hogeita hamaika horietarik batzuk: